Zaczyna się od drętwienia rąk – neurolog o rosnącej liczbie pacjentów z polineuropatią

Polineuropatią określa się zespół objawów świadczących o uszkodzeniu wielu nerwów obwodowych. Szacuje się, że schorzenie to może dotykać nawet około 8% populacji. Charakteryzuje się przede wszystkim takimi dolegliwościami, jak drętwienie, mrowienie i cierpnięcie kończyn, określane również jako parestezje. Towarzyszą im często ból, nadwrażliwość na dotyk, osłabienie siły mięśniowej, zaburzenia chodu oraz skurcze mięśni.

Przykład pacjenta – trudna codzienność z polineuropatią

63-letni Jerzy ze Szczecina dzieli się swoimi doświadczeniami związanymi z tym schorzeniem. Na początku objawy wydawały mu się błahe – pojawiło się tylko drętwienie rąk, które zrzucał na przemęczenie. Z czasem jednak sytuacja się pogorszyła.

Jerzy opisuje:

„Często nie mam już siły, by chwycić szklankę, która wypada mi z rąk. Moje mięśnie są bardzo osłabione, co utrudnia codzienne funkcjonowanie. Ból bywa nie do zniesienia.”

Wraz z rozwojem choroby dolegliwości obejmują też stopy, a odczuwany ból przyjmuje postać pieczenia, szczególnie nasilającego się wieczorami. Uzyskanie diagnozy nie było łatwe – Jerzy musiał odwiedzić kilku lekarzy, aż wreszcie neurolog potwierdził, że zmaga się z polineuropatią.

Polineuropatie – dolegliwość często niedoceniana

Mimo iż polineuropatie zaliczane są do najczęstszych chorób układu nerwowego, przez wiele lat pozostawały w cieniu innych schorzeń neurologicznych i traktowane były nieco po macoszemu. Tymczasem wielu Polaków boryka się z bólem i ograniczeniami ruchowymi z tego powodu.

Profesor Konrad Rejdak, neurolog i członek Rady Programowej Europejskiej Akademii Neurologii, podkreśla:

„Polineuropatia to uszkodzenie wielu nerwów obwodowych. Wyróżniamy różne typy: ruchowe, czuciowe oraz mieszane, czyli czuciowo-ruchowe. Objawy dominujące zależą od tego, która część nerwów jest uszkodzona. Najczęściej występują parestezje, czyli drętwienie i mrowienie.”

Typowe symptomy i rozwój choroby

Najczęściej w polineuropatii obserwuje się zaburzenia czucia w obrębie stóp i dłoni, co określane jest mianem „skarpetek i rękawiczek”. W miarę postępów choroby mogą pojawić się problemy ruchowe, takie jak niedowład, zanik mięśni czy osłabienie odruchów, które w skrajnych przypadkach prowadzą do niepełnosprawności.

„W ostatnich latach wyraźnie wzrosła liczba pacjentów zgłaszających takie problemy, można wręcz mówić o pewnym wysypie chorych. Przyczyn polineuropatii jest bardzo wiele” – dodaje prof. Rejdak.

Najczęstsze przyczyny polineuropatii

Do głównych źródeł polineuropatii zalicza się:

• cukrzycę,
• nadmierne spożywanie alkoholu,
• choroby genetyczne,
• procesy autoimmunologiczne i zapalne,
• niedożywienie,
• stosowanie niektórych leków,
• choroby endokrynologiczne,
• nowotwory.

Polineuropatia a przebyte infekcje, w tym COVID-19

Coraz częściej badania wskazują, że polineuropatie mogą być także konsekwencją powikłań po zakażeniach, w tym po COVID-19.

W artykule opublikowanym w 2025 roku w czasopiśmie „Psychiatry and Clinical Neurosciences” autorzy podkreślają, że pacjenci po przebytej chorobie zgłaszają długotrwałe bóle kończyn, zaburzenia czucia oraz osłabienie mięśni.

Profesor Rejdak wyjaśnia:

„Możliwe jest, że różne infekcje, w tym COVID-19, wywołują polineuropatie wskutek uszkodzenia nerwów obwodowych. Jednak interpretując takie przypadki, trzeba być bardzo ostrożnym i dokładnie wykluczyć inne przyczyny. Najczęstsze są jednak polineuropatie związane z cukrzycą oraz te o podłożu genetycznym.”

Niedobory witamin a problemy z nerwami

Polineuropatie często powiązane bywają także z niedoborami witamin, szczególnie witaminy B1 i B6. W takich przypadkach terapia suplementacyjna może wspomagać regenerację uszkodzonych nerwów.

Znaczenie wczesnej diagnozy i odpowiedniego leczenia

Postawienie prawidłowej diagnozy bywa trudne, ponieważ objawy polineuropatii są niespecyficzne i mogą przypominać inne schorzenia. Mimo to im wcześniej choroba zostanie rozpoznana, tym większe są szanse na skuteczne leczenie dostosowane do jej przyczyny.

„W przypadku polineuropatii cukrzycowej konieczne jest leczenie cukrzycy i utrzymywanie poziomu glukozy pod kontrolą. Polineuropatie o podłożu zapalnym wymagają stosowania leków immunomodulujących. Przy niedoborach stosujemy właściwą suplementację witaminową,” – tłumaczy neurolog.

Profesor podkreśla również, że bardzo łatwo uszkodzić nerwy obwodowe, a rehabilitacja i leczenie takich uszkodzeń jest zwykle długotrwałe i skomplikowane. W leczeniu wspomagającym stosuje się niekiedy terapię witaminową oraz leczenie mające na celu poprawę krążenia nerwowego.

Źródła: Anna Klimczyk, dziennikarka Wirtualnej Polski