Właściciele grobów mogą liczyć na zwrot! Sąd uznał opłaty cmentarne za bezprawne

 

Wojewódzki Sąd Administracyjny kwestionuje opłaty na cmentarzach

W marcu 2025 roku Wojewódzki Sąd Administracyjny (WSA) w Warszawie podjął decyzję, która może odmienić sposób funkcjonowania opłat na cmentarzach komunalnych. Sąd uznał za nieważną uchwałę Rady Miejskiej w Radomiu dotyczącą opłat obowiązujących na Cmentarzu Komunalnym, a w konsekwencji stwierdził bezprawność stosowanych tam opłat za groby i usługi pogrzebowe.

Skarga Prokuratury w Radomiu zmieniła bieg sprawy

Wyrok sądu został wydany na podstawie skargi złożonej przez Prokuraturę Okręgową w Radomiu. Prokurator Anna Góźdź wskazała, że opłaty pobierane na cmentarzu nie mają podstawy prawnej. W rezultacie sąd postanowił, że nie tylko uchwała z 19 grudnia 2016 roku, lecz także jej późniejsze zmiany z lat 2021 i 2023 są nieważne. Od momentu ogłoszenia wyroku obie strony mają 30 dni na złożenie skargi do Naczelnego Sądu Administracyjnego.

Jakie opłaty są zgodne z prawem?

Sąd podkreślił, że samorządy i zarządcy cmentarzy mogą naliczać jedynie te opłaty, które ściśle wiążą się z pochowaniem zwłok, a nie te dotyczące prowadzenia cmentarza, takie jak opłaty za wjazd na teren nekropolii czy dodatkowe koszty związane z grobem murowanym po upływie 20 lat. Ten szczegół ma istotne znaczenie dla właścicieli grobów, którzy dotychczas byli obarczani dodatkowymi opłatami.

Reakcja samorządu i ryzyko dla innych miast

Przewodniczący Rady Miejskiej w Radomiu, Mateusz Tyczyński, zauważył, że regulamin obowiązujący na cmentarzu w Radomiu jest zbliżony do stosowanych w wielu innych gminach. Jednocześnie wyraził obawy, że podobne orzeczenia sądowe mogą zakłócić obecny system finansowania cmentarzy. Wydany wyrok jest bowiem precedensem, który wymaga zastanowienia się nad nowymi regulacjami opłat komunalnych.

Konsekwencje dla finansów samorządów

Decyzja WSA jest niezwykle ważna dla samorządów w całym kraju. Opłaty cmentarne stanowiły istotne źródło dochodów, które były wykorzystywane do utrzymania i zarządzania nekropoliami. Ich unieważnienie spowoduje konieczność znalezienia alternatywnych źródeł finansowania. Ponadto wygeneruje to ryzyko roszczeń zwrotu środków, które zostały pobrane zgodnie z dotychczasową praktyką.

Podobne wyroki zapadły już w innych miejscowościach, na przykład w Rzeszowie, gdzie Naczelny Sąd Administracyjny orzekł, że opłaty za przedłużenie prawa do grobu są niezgodne z ustawą o cmentarzach. To pokazuje, że kwestia opłat cmentarnych wymaga pilnej standaryzacji na poziomie ustawodawstwa.

Podstawa prawna orzeczenia

• Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 20.09.2024 r., sygn. akt III OSK 242/23
• Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 14.03.2024 r., sygn. akt III OSK 1704/22

Opłaty na cmentarzach komunalnych muszą opierać się na jasnych i legalnych przepisach, a samorządy powinny pilnie dostosować swoje regulaminy do orzeczeń sądowych – zaznacza Prokuratura Okręgowa w Radomiu.

Co oznacza wyrok dla właścicieli grobów?

Decyzja sądu otwiera drogę do ubiegania się o zwrot środków, które zostały pobrane na podstawie zakwestionowanych uchwał. Właściciele grobów mogą zatem starać się o rekompensaty za opłaty, które według sądu nie miały podstawy prawnej. To ważna wiadomość dla tysięcy rodzin, które przez lata regulowały opłaty cmentarne, często nie będąc świadome nielegalności tych obciążeń.

Nowe wyzwania dla samorządów

W obliczu unieważnienia dotychczasowych uchwał samorządy staną przed wyzwaniem znalezienia nowych mechanizmów finansowania utrzymania cmentarzy. Brak tej stabilizacji może wpłynąć na jakość usług oraz konserwację terenów nekropolii. To też sygnał, że konieczna jest spójna polityka na poziomie centralnym, która jasno określi zasady pobierania opłat i zapewni ich zgodność z prawem.